De arbeidsmarkt in uw gemeente staat onder druk. Door de coronacrisis moeten er – ook op dit terrein – ingrijpende keuzes worden gemaakt. Het is aan uw gemeente, werkgevers en partners om juist nu de focus te houden op baankansen voor mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt. Om te zorgen voor een sociale economie 2.0.
Er liggen 3 opgaven om te groeien naar de sociale economie 2.0:
- Versterk de sociale infrastructuur
- Faciliteer sociale firma’s
- Investeer in nieuwe werkgelegenheid
1. Versterk de sociale infrastructuur
Het afsluiten van de instroom in de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) gecombineerd met de invoering van de Participatiewet met forse bezuinigingen hebben ertoe geleid dat veel gemeenten hun infrastructuur voor de uitvoering van de Wsw en de Participatiewet hebben gereorganiseerd. Veel SW-bedrijven die onderdeel uitmaken van deze infrastructuur zijn gekrompen, verkeren in financieel zwaar weer of zijn getransformeerd tot nieuwe uitvoeringsorganisaties.
Om deze reden lanceerde de FNV het concept van het sociaal ontwikkelbedrijf. Een publiek bedrijf dat naast begeleiding, training en scholing, ook werk in een beschermde werkomgeving en directe plaatsing in een zelfstandige baan bij het bedrijfsleven biedt. Ontwikkeling van mensen staat centraal, maar ook het bieden van een veilige haven. Want als het niet lukt in het bedrijfsleven, kunnen mensen altijd terugkeren naar het sociaal ontwikkelbedrijf. De SP en het CDA hebben het concept van de FNV in november 2019 in een initiatiefnota vervat. Vóór de verkiezingen van maart 2021 bleek dat er in de Tweede Kamer veel steun was voor het sociaal ontwikkelbedrijf. Het is geen terugkeer naar de sociale werkvoorziening, maar juist een herstel van datgene wat gemist wordt voor een vitale sociale economie: de vangnetfunctie die de sociale werkvoorziening altijd bood. Versterk dus de sociale infrastructuur in uw regio.
2. Faciliteer sociale firma’s
Sociale firma’s zijn onontbeerlijk voor een sociale economie. In de afgelopen jaren is het aantal sociale firma’s (sociale ondernemingen die zich richten op arbeidsintegratie) sterk gegroeid. Veel mensen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt hebben een baan kunnen vinden bij een sociale firma. Uit een recente verkenning door RadarAdvies in Oost-Nederland blijkt dat sociale firma’s behoefte hebben aan een sterk regionaal ecosysteem en een betere facilitering door de overheid. Faciliteer sociale firma’s in uw regio dus voldoende.
Als één van de weinige EU-landen kent Nederland geen specifieke regelgeving voor sociale ondernemingen/sociale firma’s. Na een lang voortraject heeft het kabinet in 2020 een wet aangekondigd voor een juridische erkenning van een sociale onderneming. De beoogde wettelijke regeling moet het mogelijk maken om een BVm-status te verwerven waarmee aan met name zakelijke relaties duidelijk wordt gemaakt dat voor de onderneming het sorteren van maatschappelijke impact boven het uitkeren van winst aan aandeelhouders gaat. De aanzet voor deze regeling is gepubliceerd en staat tot 30 april open voor reacties. Uw reactie geven op deze beoogde consultatie? Dat kan hier.
Het is belangrijk om sociale firma’s voldoende te faciliteren. Het nieuwe kabinet zal nu echt moeten doorpakken op dit dossier.
3. Investeer in nieuwe werkgelegenheid
Zowel de WRR als de Commissie Borstlap hebben in hun rapporten over de toekomst van de arbeidsmarkt aangegeven dat aanvullend werkgelegenheid gecreëerd moet worden voor mensen die (nog) niet de stap kunnen maken naar de reguliere arbeidsmarkt. Er zijn tal van kansen om maatschappelijk zinvol werk om te zetten in basisbanen. Inmiddels zijn verschillende gemeenten gestart met experimenten voor (wijk)basisbanen. De experimenten laten een hoge maatschappelijke meerwaarde zien, maar vragen om een stevige investering van gemeenten. Indien uitkeringen omgezet moeten worden naar (basis)banen is er extra rijksbudget nodig. Gezien de maatschappelijke impact van deze nieuwe werkgelegenheid kunnen ook financieringsconstructies opgezet worden waaraan meerdere stakeholders die profiteren van de (wijk)basisbaan kunnen meedoen. Investeer dus ook in nieuwe werkgelegenheid in uw regio.
Bestanddelen voor een sociale economie
Met deze 3 opgaven kan nog een flinke impuls gegeven worden aan een sociale economie 2.0 en gelukkig staat de praktijk niet stil. In verschillende gemeenten en arbeidsmarktregio’s wordt al geïnvesteerd in de ontwikkeling van een sociale economie. Belangrijke bestanddelen hiervoor zijn:
- Een goede analyse van de regionale arbeidsmarkt en de erkenning dat een vitale sociale economie van belang is naast een reguliere economie.
- Een goed functionerend regionaal ecosysteem voor bedrijven en initiatieven in de sociale economie.
- Een geïntegreerde aanpak vanuit de overheid waarbij economisch beleid verbonden is met participatiebeleid.
- Ruimte voor experimenten, zoals de (wijk)basisbanen in Rotterdam en Groningen.
- Een sterke publiek-private samenwerking. De overheid kan het nooit alleen. Alleen samen met stakeholders vanuit het bedrijfsleven, sociale partners en woningcorporaties kun je een vitale sociale economie ontwikkelen.
Noodzakelijke keuze voor sociale economie: nationaal investeringsprogramma
Er worden prachtige initiatieven genomen, maar onontbeerlijk voor een versterking van de sociale economie is een nationaal investeringsprogramma waarin de bovengenoemde opgaven opgenomen zijn. Laten we uitkijken naar een beter perspectief voor al die mensen die nu nog aan de kant staan.
