Aanpak preventie radicalisering

Quickscan radicalisering (Druten en Wijchen)

Voor inzicht in de lokale ontwikkelingen en aanpak radicalisering

Voor de werkorganisatie Druten en Wijchen voerden we een quickscan radicalisering uit. In drie digitale sessies met (beleids)ambtenaren, politie en professionals uit het veiligheids- en sociaal domein kregen we inzicht in de huidige: 

• stand van zaken van de aanpak radicalisering 
• ontwikkelingen wat betreft (voedingsbodem voor) radicalisering in beider gemeenten 

Als eerst verzorgden we een introductie op het thema radicalisering en de huidige trends en ontwikkelingen. Vervolgens lieten we in een focusgroep de aanwezigen hun eigen ervaringen met en inzichten in radicalisering en de aanpak daarvan in hun gemeente delen.  

Op basis van deze inzichten formuleerden we succesfactoren en kansen voor doorontwikkeling. Deze hebben we vertaald naar praktische adviezen, passend bij de lokale context van Druten en Wijchen. 

Namens gemeente Druten en Wijchen:

“Ons inzicht in het thema radicalisering is vergroot dankzij de goede begeleiding en quickscan van RadarAdvies. RadarAdvies weet precies hoe ze partners erbij moet betrekken en hoe een vervolg gegeven kan worden aan de aanpak van radicalisering in onze gemeenten. Een erg waardevolle samenwerking en aanpak!” 

Meer informatie over onze quickscan en de 5 bouwstenen waar u uit kunt kiezen.

Mentorproject ONEonONE (Amsterdam)

Voor personen die dreigen te radicaliseren

ONEonONE is een mentorproject voor personen die gevoelig zijn voor radicalisering of in een beginstadium van het radicaliseringproces zitten. Deze personen krijgen ondersteuning van een mentor bij het ontwikkelen van life skills. Hierdoor moet voorkomen worden dat zij (minimaal) niet verder radicaliseren en meer grip op en inclusie in hun leven ervaren.

ONEonONE is gebaseerd op een Deens mentorproject. In Nederland is het ontwikkeld door de NCTV in samenwerking met Veiligheidsregio Noord-Holland Noord. In opdracht van de gemeente Amsterdam hebben we:

• een behoeftepeiling uitgevoerd onder eerstelijns professionals uit het sociaal-, zorg- en veiligheidsdomein. Uitkomst: behoefte aan een interventiemethode waarmee op een structurele, intensieve en persoonlijke manier begeleiding kan worden gegeven aan personen waarvan radicaliseringssignalen bekend zijn, maar die nog geen veiligheidsrisico vormen.
• het mentorproject doorontwikkeld en passend gemaakt aan de Amsterdamse context.
• een plan van aanpak gemaakt voor de uitvoering van ONEonONE in samenwerking met eerstelijnswerkers uit stadsdeel Nieuw-West.

Namens de dienst Openbare Orde en Veiligheid gemeente Amsterdam:

“RadarAdvies heeft vanaf het moment dat we ons gingen oriënteren op dit project waardevolle adviezen gegeven en de gemeente als opdrachtgever ontzorgt. Hun kennis van het sociaal domein is groot en nuttig. Gebruikmakend van de vele opvattingen en meningen hebben ze een goed bruikbaar plan van aanpak geschreven.”

Meer over mentoring en coaching >

Sleutelfigurennetwerk Maastricht

Voor de gemeente Maastricht voerden we een peilstokonderzoek uit naar de stand van zaken met betrekking tot polarisatie. Er zijn:

• inzichten verkregen rondom maatschappelijke spanningen
• sleutelpersonen geïdentificeerd om een rol te gaan spelen in een sleutelfigurennetwerk
• kansen en krachten in kaart gebracht om polarisatie te verminderen en verbondenheid te vergroten

Na het onderzoek hebben we de gemeente ondersteund met het organiseren van de eerste sleutelbijeenkomsten en het opzetten van het netwerk. Het doel van het sleutelfigurennetwerk:

• weten wat er gaande is op het gebied van polarisatie
• het opvangen en delen van signalen van gemeenschappen
• tot handelen kunnen overgaan en zo nodig de-escaleren

Lien Notermans namens gemeente Maastricht: 

“Samenwerken met RadarAdvies levert brede vakkundige en inspirerende expertise op, waardoor de samenwerking voor de gewenste processen sneller en soepeler verlopen. Dat kan ieder project gebruiken.”

Radicalisation Awareness Network (Europese Commissie) 

Voor eerstelijns professionals

In opdracht van de Europese Commissie coördineren wij een Europees netwerk van eerstelijnsprofessionals die zich bezighouden met de preventie van radicalisering. Kennisdeling en opleiding zijn de kernactiviteiten van het Radicalisation Awareness Network (RAN). Tijdens bijeenkomsten wisselen eerstelijnsprofessionals werkmethodes, praktijkvoorbeelden en projecten met elkaar uit, en leren van elkaar en van experts. 

Sinds de oprichting van RAN in 2011 is het netwerk uitgegroeid tot ruim 6.000 eerstelijns werkers en zijn er meer dan 400 bijeenkomsten georganiseerd. RAN signaleert vroeg trends en ontwikkelingen op het gebied van extremisme en heeft al meer dan 200 inspirerende projecten verzameld in de RAN Collection. De kennis en kunde die opgedaan wordt tijdens de RAN-bijeenkomsten is verwerkt in en verspreid middels publicaties, waaronder handboeken op thema’s als rechts-extremisme en Islamistisch extremisme. 

We vroegen 3 van onze adviseurs hoe het is om dit netwerk al 10 jaar te mogen runnen. Lees hun ervaring in het artikel Moeilijke vraagstukken los je samen op, dus bouw je een netwerk.

Evaluatie aanpak radicalisering (Venlo)

Gemeente Venlo zet sinds 2016 actief in op de preventie van radicalisering. Vanuit de behoefte daarbij nog meer evidence based te werken, is aan ons in 2020 gevraagd een evaluatie te doen van hun radicaliseringsaanpak. Bij deze evaluatie keken we allereerst naar de totale aanpak: zijn alle juiste partners erbij betrokken? Wat gaat goed in de samenwerking, wat kan beter? En: wat mist er nog in de aanpak? Daarnaast zoomden we in op 3 interventies die onderdeel zijn van de inzet op de preventie van radicalisering:

1. het sleutelfigurennetwerk, waarin de gemeente actief inzet op het bij elkaar brengen en ondersteunen van maatschappelijk betrokken Venlonaren.
2. trainingen aan professionals, gericht op deskundigheidsbevordering op het thema radicalisering van eerstelijnsprofessionals in Venlo (zoals wijkteam-medewerkers en jongerenwerkers).
3. weerbaarheidstrainingen voor groepen uit diverse lokale gemeenschappen.

Bij de evaluatie hebben we diverse onderzoeksmethoden ingezet, zoals literatuur- en documentstudie, interviews en focusgroepen.

Josette Leijen, beleidsmedewerker Team Veiligheid Gemeente Venlo:

“Het evaluatieonderzoek door RadarAdvies werd deskundig en efficiënt uitgevoerd in een prettige samenwerking. Met de geworven inzichten kunnen we de accenten in het beleid voor de komende jaren beter plaatsen en is er voldoende draagvlak gekweekt voor de uitvoering.”

Evalueren Landelijke aanpak

In opdracht van het Landelijk Steunpunt Extremisme (LSE), hebben we in 2021 het onderzoek Effectiviteit Familieondersteuning en Forsa van het LSE uitgevoerd. Dit evaluatieonderzoek richtte zich op de effectiviteit van de programma’s Familieondersteuning en Forsa. Familieondersteuning biedt begeleiding en advies aan families die kampen met zorgen en problemen rondom radicalisering van een familielid. Forsa biedt deradicaliseringstrajecten en individuele begeleiding aan personen die extremistische overtuigingen hebben, betrokken zijn (geweest) bij extremistische netwerken of die zijn veroordeeld voor (of verdacht worden van) extremistisch strafbare feiten. Bij deze evaluatie hebben we een multi-methodische dataverzameling gehanteerd. Deze bestond uit een literatuurscan en documentenanalyse, individuele interviews en focusgroepen, een dossieranalyse en een data-analyse van de LSE-dataset. Daarbij hebben we met een breed scala aan betrokkenen bij Familieondersteuning en Forsa interviews gehouden: met medewerkers van het LSE (teamleider, casemanagers), samenwerkingspartners (Dienst Justitiële Inrichtingen, Reclassering Nederland, een gemeente) en met (oud-)cliënten.

“Het evaluatieonderzoek van RadarAdvies is gedegen uitgevoerd. De multi-methodische inzet van de analyse van de dataset, dossiers en interviews leverde boeiende informatie op, en de gedetailleerde rapportage bevatte concrete aanbevelingen waar het team doorlopend (duurzaam) scherp op kan blijven. RadarAdvies heeft zowel een overstijgende blik op het dynamische werkveld waarin het LSE opereert, als diepgaande kennis over radicalisering en extremisme. Deze expertise was zeker van meerwaarde tijdens de uitvoering van het evaluatieonderzoek.” – opdrachtgever

Evaluatie intercultureel opvoeden (Rotterdam)

In opdracht van de gemeente Rotterdam voerden we een procesevaluatie uit naar de preventieve interventie gericht op intercultureel opvoeden. Deze interventie valt binnen de aanpak radicalisering, extremisme en polarisatie. Het doel: ouders leren hoe zij het ontwikkelen van extreme idealen en toenemend wij-zij denken bij hun kinderen kunnen voorkomen en tegengaan, en gelijktijdig de weerbaarheid van hun kinderen kunnen versterken.

Bij de evaluatie namen we 3 perspectieven in ogenschouw:

1. deelnemende moeders en vaders
2. medewerkers van de uitvoerende organisatie
3. betrokkenen vanuit de gemeente

In de procesevaluatie is aandacht besteed aan een aantal onderwerpen, zoals:

• de uitvoering van activiteiten binnen de cursus
• de waardering van deelnemers, trainers en de gemeente
• onderzoek naar het verloop van de werving en wat daarin succesfactoren en belemmeringen zijn
• een doorkijk naar de effectiviteit van de cursus, door aandacht te besteden aan de ervaren opbrengsten

 Namens gemeente Rotterdam:

“Het onderzoek heeft ons een waardevolle procesevaluatie opgeleverd waarmee we beter zicht hebben op de uitvoering van de interventie en waar verbetermogelijkheden liggen. De samenwerking met RadarAdvies was zeer prettig en ze begrepen zonder moeite waar onze wensen en behoeftes lagen.”

Ontwikkeling Evidence Based Werken Toolkit

De Toolkit Evidence Based Werken bij de preventie van radicalisering biedt kennis, geleerde lessen, handige checklists en formats om de interventies die radicalisering tegengaan te evalueren. De toolkit is ontwikkeld door RadarAdvies, Verwey-Jonker Instituut en A.G. Advies in opdracht van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (Expertise-Unit Sociale Stabiliteit).

De toolkit is gericht op het evalueren van interventies op drie momenten:

• voorafgaand aan de interventie gericht op de planvorming (planevaluatie)
• tijdens de interventie gericht op de uitvoering (procesevaluatie)
• na een bepaalde looptijd van de interventie gericht op de behaalde uitkomsten en effecten (effectevaluatie)

Naar de toolkit op de website van de Expertise-unit Sociale Stabiliteit >

In 2020 en 2021 hebben wij in gezamenlijkheid met A.G. Advies diverse clusters van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid begeleid bij het inbedden van een meer evidence based werkwijze. We hebben daarbij trainingen verzorgd voor (beleids-) adviseurs, projectleiders en MT-leden. Daarnaast hebben we in interactieve trajecten ongeveer 20 ambtenaren gecoacht bij het toepassen van evidence based werken, door ze bijvoorbeeld te ondersteunen bij het ontwikkelen van een onderbouwd plan van aanpak voor een project of bij het opzetten en uitvoeren van een procesevaluatie.

“Het begeleidingstraject door RadarAdvies en A.G. Advies is een intensief traject geweest dat met veel deskundigheid is uitgevoerd. We hebben het ervaren als een heel fijne samenwerking, waarbij we de inhoudelijke expertise van de adviseurs, de flexibiliteit, de snelheid van schakelen en het tomeloze enthousiasme enorm hebben gewaardeerd. Het traject heeft ons een goede spiegel voorgehouden. Het heeft ons veel nuttige inzichten en praktische handvatten gebracht en daardoor ook gestimuleerd richting een beter onderbouwde en effectieve manier van werken.” – opdrachtgever

BOUNCE

BOUNCE is een positief antwoord op de uitdaging om gewelddadige radicalisering in een vroeg stadium te voorkomen en gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Het biedt jongeren en hun omgeving skills en kennis om sterke idealen op een positieve manier te ontwikkelen en uit te dragen.  

We kunnen BOUNCE ook in uw gemeente introduceren. Aan te raden is om eerstelijnsprofessionals eerst in een driedaagse training te leren hoe de BOUNCE young te geven aan jongeren. In een vervolgtraject van 2 à 3 dagen kunnen we vervolgens de getrainde professionals coachen bij het geven van de training en/of een aantal professionals in een train de trainer programma opleiden om andere professionals op te leiden tot BOUNCE trainer.  

Meer informatie over BOUNCE >

Workshop preventie radicalisering (HvA)

Voor studenten van de minor Social Work in Urban Areas van de Hogeschool van Amsterdam hebben we meerdere keren een workshop gegeven over radicalisering. Centraal in deze workshops stonden het:

• proces van radicalisering
• herkennen van signalen
• feit dat preventie werkt
• contact met jongeren
• uitvoeren van verschillende oefeningen met de klas, waaronder een fictieve case

Voor deze internationale groep studenten werden de lessen uit zowel Nederlandse als Europese context gedeeld en toegespitst op aspecten die voor de aankomend sociaal werkers relevant waren.

Docent namens Hogeschool van Amsterdam:

“De workshop heeft een absolute meerwaarde gehad in onze minor. Het programma over radicalisering richtte zich op alle vormen van radicalisering in de samenleving en werd op een fijne en actieve manier aangeboden. Wij docenten, en onze studenten, kregen de kans om mee te discussiëren, onze visie te delen en vragen te stellen. De werkvormen waren zeer divers en sloten goed aan bij het programma van de minor. De begeleiders waren zeer deskundig en prettig in de samenwerking. Ik zie ze graag weer terug!”

Expertisesessies over complottheorieën (ROR)

In opdracht van het Rijksopleidingsinstituut tegengaan Radicalisering (ROR) organiseerden we samen het LSE en de gemeente Delft voor de aandachtsfunctionarissen radicalisering van de Veiligheidsregio Zuid-Holland Zuid de online deskundigheidsbevordering over complottheorieën. Jelle van Buuren, universitair docent aan de Universiteit Leiden/Institute of Security and Global Affairs, verzorgde een bijdrage over de rol van complotdenken bij:

• de delegitimering van het nieuws (zou fake zijn)
• wetten (zouden onrechtvaardig zijn)
• overheidsbeleid (zou onderdrukkend zijn)

Jelle besprak de risico’s van complotdenken en hoe ermee om te gaan als professional. In een panelsessie deelden beleidsmedewerkers en een medewerker van het LSE op welke manier complottheorieën spelen in de regio. Tussentijds is in subgroepen van deelnemers gediscussieerd en is via polls nagegaan hoe de bijeenkomst werd gewaardeerd.

M. Pijnappels, Rijksopleidingsinstituut tegengaan radicalisering:

“In oktober 2020 organiseerden wij in samenwerking met RadarAdvies een deskundigheidsbevorderingsdag voor lokale professionals in de regio Zuid-Holland Zuid met als centraal thema complotdenken. Zoals altijd werden we hierbij door zeer kundige en ervaren professionals van RadarAdvies ondersteund. De gedrevenheid en maatschappelijke betrokkenheid wordt zeer gewaardeerd.” 

Meer informatie over onze mogelijkheden voor het organiseren van (digitale) bijeenkomsten >

Voor het Rijksopleidingsinstituut tegengaan Radicalisering (ROR) ontwikkelen we trainingen, kennisbevorderingsbijeenkomsten en webinars. Dit doen we samen met de professionals en partners van het ROR, zoals het Landelijk Steunpunt Extremisme en een groot aantal gemeenten. Thema’s zijn onder meer islamistisch extremisme, potentieel gewelddadige eenlingen en links- en rechts-extremisme. Ook werken we aan een speciale module voor aandachtsfunctionarissen radicalisering.

Namens het ROR:

“Samen met RadarAdvies ontwikkelen we een training radicalisering voor aandachtsfunctionarissen. Hoewel de training zich nu in de pilotfase bevindt, zijn de eerste reacties lovend. Het heeft nu al resultaat, want na de eerste bijeenkomst werd er direct een casus gemeld binnen de betreffende gemeente. De output die RadarAdvies heeft geleverd, de enthousiaste deelnemers en concrete opbrengst na een eerste pilotdag, bevestigen opnieuw een fijne samenwerking met goed resultaat.”