Het incel fenomeen: wat is het en hoe ga je ermee om?

01 december 2021

Lessen uit de Europese context: deel 4

Op 12 augustus 2021 doodde Jake Davison (22) vijf mensen in Plymouth en daarna zichzelf. In de media wordt gesproken van een terroristische daad van een incel, een onvrijwillig celibatair persoon. Hoewel Davison aan enkele kenmerken van een incel voldeed, is intussen ook duidelijk dat hij zich niet zo identificeerde. Desalniettemin groeit de aandacht voor de incel ideologie, ook in Europa. Vanuit ons werk voor het Europese Radicalisation Awareness Network hebben wij ervaring met deze ideologie. In dit artikel delen we een aantal inzichten en aanbevelingen.

Incels geloven dat zij onvrijwillig celibatair zijn door factoren die buiten hun invloed zijn. Ze geven andere personen (voornamelijk vrouwen en aantrekkelijke mannen) en de maatschappij de schuld van hun situatie. Ze vinden dat ze in hun situatie terecht zijn gekomen door bijvoorbeeld:

genetische factoren: een incel vindt zichzelf onaantrekkelijk en gelooft dat vrouwen alleen geïnteresseerd zijn in aantrekkelijke mannen
sociaal-maatschappelijke structuren: door de emancipatie van vrouwen kunnen vrouwen nu een partner kiezen, en kiezen bij voorkeur voor een succesvolle aantrekkelijke man.

Incel ideologie

Vrouwenhaat staat in de ideologie van incels centraal. Deze kijk op de wereld kan een voedingsbodem zijn voor radicale en/of gewelddadige gedachten. Opvattingen en ideeën worden voornamelijk gedeeld op websites en fora, mainstream social media en minder gereguleerde platforms zoals 4chan. Hier zijn ook actieve gebruikers uit Europa te vinden.

Incels en geweld

Niet alle incels zijn gewelddadig, maar de verschillende online incel ‘ecosystemen’ kunnen extreme ideeën en vormen van geweld voeden. Dit geweld is onder te verdelen in 3 categorieën:

Persoonlijk geweld: het idealiseren van zelfbeschadiging en zelfmoord is gemeengoed onder incels. Incels moedigen elkaar hierin vaak aan.
Interpersoonlijk geweld: incels moedigen elkaar ook vaak aan om anderen met hen mee te nemen, als ze zichzelf iets aan willen doen. Ook intimideren ze vrouwen online en offline.
Maatschappelijk geweld: sinds 2014 hebben diverse schietpartijen plaatsgevonden uit woede tegen vrouwen en de maatschappij, waarna de daders online tot held werden verheven door incels.

Identificatie voorkomen

Hoewel een gebrek aan seksuele interactie met vrouwen de grootste oorzaak lijkt van hun woede, liggen er vaak dieper gewortelde problemen aan ten grondslag. Het is belangrijk om deze problemen te signaleren en aan te pakken om te voorkomen dat een persoon zich identificeert als incel.

5 aanbevelingen preventieve aanpak

(klik op de afbeelding om te vergroten of download de afbeelding)

1. Herken onderliggende problemen en ideologische kenmerken

Incels zijn vaak jonge, kwetsbare mannen. Bewustwording van hun diepgewortelde onderliggende problemen, zoals sociale druk (de hoge verwachtingen van de samenleving om te presteren en de druk vanuit social media om succesvol en aantrekkelijk te zijn), psychische problemen, identiteit, veiligheid en buitensluiting zijn essentieel voor het begrijpen van de grieven en behoeften van incels.
Moeilijkheden, zoals isolatie, eenzaamheid en mentale problemen kunnen bij de incel ideologie net zozeer een rol spelen als bij andere ideologieën. Het verschil is dat incels het gevoel hebben dat ze niet zelf hun identiteit hebben gekozen.

2. Geef voorlichting aan jongeren en ouders en/of verzorgers

Voor primaire preventie is het bevorderen van digitale geletterdheid van belang. Dat geldt ook voor het demystificeren van seks en seksualiteit onder jeugd om zo een gezond beeld te krijgen van hun lichaam en seksualiteit.
Informeer ouders en verzorgers over onaanvaardbare online termen, die deel uitmaken van vrouwenhaat en de incel terminologie. Onderwijs hen ook hoe ze hierover in gesprek kunnen gaan met hun kinderen.

3. Train eerstelijnsprofessionals in gespreksvoering

Train relevante eerstelijnsprofessionals hoe zij het gesprek met individuen aan kunnen gaan. Gebruik hiervoor een empathische benadering en geef ze het gevoel dat ze zelf controle hebben over hun situatie.

4. Zorg voor online aanwezigheid

Videogames kunnen een goede ingang zijn om in contact te komen met deze groep. Dit kan bijvoorbeeld door lokale game-evenementen te organiseren, waarbij ook eerstelijnswerkers met kennis van gaming aanwezig zijn die met deelnemers in gesprek kunnen gaan.
Onderzoek en monitor de verschillende online fora en platforms waar incels actief kunnen zijn. Dit helpt met het onderscheiden van mogelijk gevaar/risico.

5. Doorbreek stigma’s en stereotypen

Binnen de incel gemeenschap ligt bovendien een taboe op het erkennen van psychische problemen en het krijgen van psychische hulp, waardoor de problemen alleen maar verergeren. Tijdens de behandeling is het belangrijk om de trauma’s en grieven te erkennen, maar de ideologie niet aan te moedigen. Omschrijf zelfhulp als een kracht en niet als een zwakte.
Bied alternatieve voorstellingen van masculiniteit. Er zijn meer mensen die last hebben van sociale onzekerheid en een gevoel van onrechtvaardigheid. Dit zijn normale reacties in een complexe wereld.

Dit artikel is gebaseerd op een paper van het RAN, geschreven door Alwyn Voogd en Rik Scheele.

Bel ons gerust vrijblijvend om even te sparren of voor meer informatie

Wilt u misschien even bellen om van gedachten te wisselen over wat u specifiek bezighoudt? Dat kan altijd! Bel gerust of stuur een e-mail naar Fenna Keijzer, Feline Deniz of Alwyn Voogd.

U kunt uw vraag ook alvast stellen via ons contactformulier. Dan neemt een van onze adviseurs contact met u op.

Ontvang onze nieuwsbrief

Lees ook:

Aanpak preventie radicalisering

Radicalisation Awareness Network