Sociaal ondernemen biedt kansen voor een vergeten groep op de arbeidsmarkt: mensen met psychische problematiek. Dit blijkt uit een internationale peer review over sociaal ondernemen voor mensen met psychische gezondheidsproblemen in opdracht van de Europese Commissie en het Ministerie van Volksgezondheid van Cyprus in Nicosia. Deze review werd in 2018 georganiseerd door consultancybureau ICF en RadarAdvies.
Sinds de introductie van het Social Business Initiative door de Europese Commissie staat sociaal ondernemen in veel Europese lidstaten hoog op de agenda. Bij de peer review waren naast gastland Cyprus ministeriële delegaties en/of experts aanwezig uit Bulgarije, Finland, Hongarije, Kroatië, Letland en Tsjechië. De gedelegeerden spraken met name over de rol van het beleid en de verschillende werkwijzes van sociaal ondernemen. Gezamenlijk doel: meer zicht op de kansen die sociaal ondernemen biedt voor mensen met psychische problematiek.
Psychische problematiek: een onderschat thema
Meer dan 25% van de inwoners van Europa[1] hebben in meer of mindere mate te maken (gehad) met psychische problematiek. Op economisch en sociaal gebied is het een grote uitdaging om hier mee om te gaan, voor het individu, maar ook voor de directe omgeving en zelfs voor de samenleving als geheel. De totale financiële kosten die voortkomen uit de GGZ, waaronder directe medische en indirecte kosten door zorg, productiviteitsverlies en arbeidsongeschiktheidsuitkeringen, worden geschat op meer dan 450 miljard euro per jaar in de EU[2].
Uit de peer review blijkt dat er in de praktijk bij veel werkgevers nog scepsis bestaat om mensen met psychische problemen aan te nemen. Er rust in brede zin een stigma op het thema en er zijn veel vooroordelen, waardoor vanuit werkgevers vaker de keuze wordt gemaakt voor mensen met bijvoorbeeld een verstandelijke of lichamelijke handicap.
Sociaal ondernemen als tool
De Europese Commissie noemt inclusiviteit een speerpunt voor de komende jaren. Het gat in de arbeidsmarkt dat ontstaat door de zwakke positie van mensen met psychische problematiek kan door sociale ondernemingen worden opgevuld. Zo wordt er op Cyprus dit jaar een specifieke wetgeving voor sociale ondernemingen aangenomen. Dit moet onder andere helpen bij het creëren van een gunstig vestigingsklimaat voor sociale ondernemingen en de ondersteuning van een sociale ondernemingscultuur. Ook wordt er ingezet op verbetering van de toegang tot financiering, inclusief het tot stand brengen van financiële prikkels voor werkgevers voor het in dienst nemen van mensen met een arbeidsbeperking in het algemeen.
Beroepsrevalidatie-eenheden
Vanuit speciaal opgerichte beroepsrevalidatie-eenheden zullen op Cyprus diverse professionals samenwerken om mensen met psychische problematiek verder te helpen op de arbeidsmarkt. Voor mensen die hier nog niet meteen klaar voor zijn, zijn er alternatieve programma’s beschikbaar. Deze programma’s vinden bij voorkeur plaats binnen sociale ondernemingen, waar deze groep kan werken aan het arbeidsfit worden, de ontwikkeling van competenties, enz.
Lessen voor Nederland
In Nederland heeft Tweede Kamerlid Eppo Bruins op 8 september 2018 in de Tweede Kamer namens de ChristenUnie de initiatiefnota ‘Ondernemen met een maatschappelijke missie’ ingediend. Hierin wordt gepleit voor een passende juridische positie voor sociale ondernemingen, zodat zij hun maatschappelijke missie op een heldere en stevige manier kunnen vastleggen. Ook het debat tussen de verschillende deelnemende landen tijdens de peer review onderstreepte de noodzaak voor een juridisch kader dat sociale ondernemingen reguleert om een tot een goed ecosysteem voor sociale ondernemingen te komen. Naast een juridisch kader bestaat een goed ecosysteem voor sociale ondernemingen onder andere uit gefaciliteerde toegang tot gemengde financiering om financieel duurzaam te worden en ondersteuning van bestuurlijke capaciteit en netwerken.
Sociaal ondernemen handen en voeten geven
Uit onderzoek van RadarAdvies blijkt dat er in Nederland nog onvoldoende gebruik wordt gemaakt van de kansen die de herziene aanbestedingswet biedt aan sociale ondernemingen. Er is nog veel te winnen op dit gebied. Er liggen veel kansen. Daarom besteden wij hier aandacht aan, omdat we de ambitie én expertise hebben om samen met gemeenten en werkgevers sociaal ondernemen meer handen en voeten te geven. Onze collega’s hebben de kennis en kunde. Neem gerust vrijblijvend contact op met Bert Otten.
Het volledige verslag van de peer review (Engels) kunt u hier downloaden.
[1] Green Paper – Improving the mental health of the population: Towards a strategy on mental health for the European Union
[2] European Framework for Action on Mental Health and Wellbeing
