Lokale strategie preventie radicalisering in tijden van corona

Door integrale samenwerking kunt u tekortkomingen van diensten uit de eigen organisatie ondervangen en een basis leggen voor het optimale gebruik van de ervaring en kennis van anderen. Het helpt bij het aanpakken van wat bekend staat als wicked issues, zoals veiligheids- en noodsituaties, omdat het faciliteert bij het implementeren van een multidisciplinaire benadering op basis van gemeenschappelijke taal en perspectieven.   

Gewoonlijk zorgen face-to-face–vergaderingen van integrale samenwerkingsnetwerken voor het opbouwen van vertrouwen tussen verschillende partners. Sommige gemeenten hebben momenteel echter moeite om de samenwerking met partners online voort te zetten waarbij veilig gevoelige data gedeeld kan worden.   

Onze aanbevelingen

• Probeer samen met partners binnen een aanpak uit te vinden hoe casuïstiek besproken kan blijven worden met oog voor de digitale risico’s. Wederzijds vertrouwen tussen deze samenwerkingspartners is nodig voor veranderende en uitdagende omstandigheden. 
• Ga op zoek naar nieuwe digitale manieren om samen te werken, zoals bijvoorbeeld Miro, het Whiteboard in WebEx of Microsoft Teams. Met deze tools kun je input verzamelen en gezamenlijk in een document werken. 
• Maak gebruik van een mix van een offline en online aanpak, voor zover mogelijk. Ga op zoek naar mogelijkheden binnen de geldende restricties, uiteraard op een manier die veilig is voor alle betrokkenen. 
• Zorg als gemeente voor één contactpersoon bij wie eerstelijnswerkers terecht kunnen. Iemand die overzicht houdt over de verschillende maatregelen en de invloeden daarvan op het werk van de eerstelijnswerkers binnen de aanpak preventie van radicalisering. Ook bewaart deze persoon overzicht over welke preventieve activiteiten en projecten doorlopen.  
• Werk als gemeente aan het versterken van de relatie met de eerstelijnswerkers uit de aanpak. Dit kan bijvoorbeeld door hen online trainingen en workshops aan te bieden. Zorg ervoor dat het aanbod aansluit bij de behoefte van de eerstelijnswerkers. Bijvoorbeeld over de mogelijkheden van online preventiewerk.  
• Denk na over hoe de pandemie de preventie van radicalisering gaat beïnvloeden op de lange termijn. Het kan bijvoorbeeld zijn dat de online wereld een belangrijke rol zal blijven spelen in preventiewerk; dit heeft als gevolg dat eerstelijnswerkers misschien over andere, aanvullende, competenties moeten beschikken. Voer dit gesprek met de professionals uit het veld.  
• Versterk de vertegenwoordiging van de gemeente en eerstelijnswerkers online, door bijvoorbeeld actief te worden op verschillende sociale media–kanalen. Deze online aanwezigheid kan na de pandemie voortgezet worden. 

Eerstelijnswerkers zijn de oren en ogen op lokaal niveau. Zij zijn vaak de link tussen de gemeente en de mensen die kwetsbaar zijn voor radicalisering. Hierdoor spelen zij ook een belangrijke rol bij de (vroeg)signalering. Jeugdwerkers hebben bijvoorbeeld ervaring met het werken met jonge mensen en het bespreken van moeilijke onderwerpen. Zij hebben ook vaak een vertrouwensband opgebouwd met de jongeren waarmee ze werken.

Door het sluiten van bijvoorbeeld scholen en jeugdcentra tijdens de coronapandemie is het voor eerstelijnswerkers moeilijker om in contact te komen en blijven met individuen die kwetsbaar zijn voor radicalisering. Dit contact wordt nog eens extra bemoeilijkt, omdat veel eerstelijnswerkers het niet gewend zijn of waren om een deel van hun werkzaamheden online uit te voeren.

Onze aanbevelingen

• Neem contact op met eerstelijnswerkers en andere belanghebbenden over het doorverwijzingsproces in de huidige omstandigheden. Laat weten waar ze terecht kunnen met zorgelijke signalen en met wie ze contact kunnen opnemen.
• Stimuleer organisaties in uw gemeente richtlijnen op te stellen met betrekking tot het online werken. Zoals bijvoorbeeld onder welke voorwaarden er online gewerkt wordt, of er vanaf een privé-account of een account van de organisatie gewerkt wordt en hoe de databescherming wordt gegarandeerd. Zo kunnen eerstelijnswerkers veilig hun werk doen en bouwen deze organisaties aan de vertrouwensband met kwetsbare groepen. Dit kan bijvoorbeeld door eerstelijnswerkers in online contact altijd duidelijk te laten aangeven in welke hoedanigheid – als politieagent, jongerenwerker, etc. – zij het gesprek voeren. Besteed ook aandacht aan de online privacyrisico’s.
• Zorg voor genoeg handvaten voor eerstelijnswerkers om hun werk online goed te kunnen doen. Dit kan het contact met kwetsbare groepen in sommige gevallen vergemakkelijken; in een online (chat)gesprek kan het makkelijker zijn bepaalde zorgen te delen dan wanneer iemand tegenover je zit. Houd hierbij echter wel rekening met het feit dat je minder grip hebt op wie er meeluistert; zorg dat de vertrouwelijkheid niet in het geding komt. Het is belangrijk dat de gemeente eerstelijnswerkers ook uitrust met de juiste tools en vaardigheden. Bijvoorbeeld door het aanbieden van een training over op welke platforms de doelgroep zich bevindt, hoe deze platforms werken en het herkennen van radicalisering online.
• Zorg voor verspreiding van kennis over huidige trends en de signalering. Dit kan bijvoorbeeld door het organiseren van webinars en online workshops over onderwerpen als de beweegredenen van mensen voor het verspreiden van haatdragende taal of complottheorieën, de mentale consequenties van de pandemie op individuen in de samenleving zoals het gevoel van isolatie, depressie, frustratie en onzekerheden.
• Wees je bewust dat niet alle doelgroepen zich online bevinden en dat sommigen dus minder makkelijk online te bereiken zijn.

Online jeugdwerk houdt in dat jeugdwerkers online informatie delen en contact hebben met jongeren. Om bepaalde jongeren te bereiken, moet je als jeugdwerker weten in welke buurt zij te vinden zijn. Tijdens de coronapandemie is deze doelgroep meer dan ooit te bereiken in hun ‘online buurt’. Daarom is online jeugdwerk juist nu zo ontzettend relevant. Naast jeugdwerkers hebben leraren en politieagenten ook steeds meer contact met hun doelgroepen online.

Onze aanbevelingen

• Zorg ervoor dat je als jeugdwerker, leraar of jeugdagent online gelinkt bent met jongeren uit de buurt, zodat je elkaar makkelijk kunt bereiken wanneer er problemen zijn.
• Weet op welke platforms kwetsbare groepen zich bevinden. Het werkt hierbij goed om open te staan om juist te leren van jongeren over het digitale gedrag van jongeren – zij voelen zich immers het meest thuis in de online wereld.
• Wanneer jongeren geen offline contact met ‘veilige’ volwassenen hebben, kan dit nadelige gevolgen hebben; ze hebben een betrouwbaar persoon nodig om hen te laten zien dat online niet alles realiteit is. Om een online vertrouwensband te krijgen, moet die vaak eerst offline opgebouwd worden. Ga dan ook op zoek naar wat er wél mogelijk is offline – een wandeling met een (kwetsbare) jongere kan ervoor zorgen dat zij/hij je later online ook weet te vinden.